آیا تا به حال برایتان پیش آمده که بخواهید مدرک تحصیلی‌تان را استعلام بگیرید، اما با یک دنیا ابهام و سردرگمی مواجه شده باشید؟ یا شاید قصد مهاجرت، استخدام، یا ادامه تحصیل داشته‌اید و از شما خواسته‌اند مدرکتان را بررسی اعتبار یا تأییدیه تحصیلی بگیرید؟ این مقاله دقیقاً برای همین نوشته شده تا قدم‌به‌قدم شما را در مسیر استعلام مدرک تحصیلی معتبر راهنمایی کند.
چرا استعلام مدرک تحصیلی اهمیت دارد؟
در دنیای امروز، مدرک تحصیلی فقط یک تکه کاغذ نیست؛ بلکه دروازه‌ای‌ست به سوی فرصت‌های شغلی، مهاجرت، تحصیل در مقاطع بالاتر، و حتی اعتبار اجتماعی.
دلایل مهم برای استعلام مدرک تحصیلی:
اثبات اصالت مدرک در برابر کارفرما
ارائه به سفارت برای مهاجرت یا ویزا
ادامه تحصیل در دانشگاه‌های دیگر
پیشگیری از تقلب و استفاده از مدارک جعلی
اطمینان خاطر شخصی یا سازمانی
روش‌های معتبر برای استعلام مدرک تحصیلی در ایران
در ایران، بسته به مقطع تحصیلی، نوع دانشگاه (دولتی، آزاد، غیرانتفاعی، پیام نور، علمی‌کاربردی و …) و نهاد صادرکننده، روش‌های استعلام متفاوت است. در ادامه، گام‌به‌گام تمام مسیرهای رسمی و رایج را بررسی میکنیم:
1. استعلام مدرک از طریق سامانه “سجاد” وزارت علوم
سامانه سجاد مخصوص تایید مدارک دانشگاهی داخلی و خارجی است که زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کند.
🔹 آدرس سامانه: https://portal.saorg.ir
مراحل استعلام مدرک در سجاد:
ورود به سامانه با کد ملی و شماره همراه
ثبت درخواست تأییدیه تحصیلی
انتخاب دانشگاه، مقطع و رشته
بارگذاری مدارک اسکن‌شده (مدرک، ریزنمرات)
پرداخت هزینه خدمات (از طریق درگاه بانکی)
پیگیری نتیجه از طریق پنل کاربری
2. استعلام مدرک دانشگاه آزاد اسلامی
دانشگاه آزاد سامانه اختصاصی به‌نام سما برای استعلام مدارک دارد.
🔹 سامانه سماسنجش: https://estelam.iau.ir
مراحل:
ورود به سامانه و ثبت اطلاعات فردی
بارگذاری مدارک
پرداخت هزینه استعلام
پیگیری نتیجه از طریق کد رهگیری
🔸 نکته: این سامانه برای سازمان‌ها، شرکت‌ها و دانشگاه‌های خارجی نیز قابل استفاده است.
3. استعلام مدرک دانش‌آموختگان دانشگاه علمی‌کاربردی
دانشگاه جامع علمی‌کاربردی هم سامانه اختصاصی برای بررسی صحت مدارک دارد:
🔹 آدرس سامانه: https://uast.ac.ir
در این سامانه، هم فارغ‌التحصیلان و هم کارفرمایان می‌توانند از قسمت «بررسی اعتبار مدرک» استفاده کنند.
4. استعلام مدرک تحصیلی پیام نور
برای استعلام مدرک دانشگاه پیام نور، می‌توانید از طریق سامانه گلستان اقدام کنید یا با اداره فارغ‌التحصیلان دانشگاه تماس بگیرید.
🔹 سامانه گلستان: http://reg.pnu.ac.ir
5. استعلام مدرک برای سازمان‌ها و ادارات دولتی
اگر شما کارفرما، سازمان، اداره یا نهاد دولتی هستید، می‌توانید با داشتن کد ملی و شماره دانشجویی فرد از طریق سامانههای رسمی ذکرشده یا مکاتبه اداری با دانشگاه مربوطه، صحت مدرک را بررسی کنید.
استعلام مدرک برای تحصیل یا کار در خارج از کشور
اگر قصد مهاجرت یا ادامه تحصیل در خارج از کشور دارید، مدارک شما باید مراحل تأیید، ترجمه رسمی و معادلسازی را طی کنند.
گام‌های اصلی:
دریافت تاییدیه از وزارت علوم یا بهداشت
تأیید وزارت امور خارجه
تأیید سفارت کشور مقصد
ارسال برای ارزیابی در مؤسسات خارجی مثل WES، ZAB، NARIC و غیره
استعلام مدرک تحصیلی خارجی در ایران
اگر شما مدرک خود را از دانشگاه خارج از کشور گرفته‌اید و می‌خواهید آن را در ایران معتبر کنید، باید:
از طریق سامانه سجاد درخواست ارزیابی و معادلسازی بدهید.
دانشگاه شما باید در لیست دانشگاه‌های معتبر وزارت علوم یا بهداشت باشد.
مدارک شما شامل ریزنمرات، گواهی پایان تحصیل، ترجمه رسمی و اصل مدرک باشد.
آیا مدرک شما جعلی است؟ نشانه‌های مدرک تحصیلی جعلی
متأسفانه در سال‌های اخیر، پدیده خرید مدرک جعلی افزایش یافته و افراد زیادی قربانی این بازار سیاه شده‌اند. برای تشخیص مدرک جعلی:
✅ وجود کد رهگیری رسمی
✅ مهر و امضای دانشگاه
✅ ثبت در سامانههای استعلام وزارتخانه‌ها
✅ تطابق اطلاعات فرد با سوابق تحصیلی رسمی
✅ قابلیت ترجمه رسمی در دارالترجمه‌های مجاز
اگر مدرک شما استعلام نشد، چه باید کرد؟
گاهی اوقات ممکن است پس از ثبت درخواست استعلام، هیچ پاسخی دریافت نکنید یا پاسخ منفی باشد. در چنین مواردی:
با دانشگاه صادرکننده تماس بگیرید.
از طریق نامه‌نگاری رسمی با وزارت علوم یا بهداشت پیگیری کنید.
بررسی کنید که اطلاعات واردشده دقیق و درست باشد.
اگر مدرک شما مشکل دارد، از خدمات مشاوره تخصصی استفاده کنید.
نتیجه‌گیری
در دنیای امروز، شفافیت آموزشی و اعتبار تحصیلی مهم‌تر از هر زمان دیگری است. چه شما یک فارغ‌التحصیل تازه‌نفس باشید، چه کارفرمایی در جستجوی نیروی متخصص، یا مهاجری در آستانه سفر، استعلام مدرک تحصیلی قدم اول برای اعتمادسازی، فرصت‌سازی و آینده‌سازی است.
اگر در مسیر استعلام مدرک با سوال یا مشکل خاصی مواجه شدید، می‌توانید از خدمات مشاوره ما در سایت ivn.university استفاده کنید یا سوالات خود را از طریق کامنت یا فرم تماس با ما مطرح کنید.
بله، در سامانههای رسمی مثل سجاد، کد ملی یکی از اطلاعات پایه برای استعلام است.
معمولاً بین 3 تا 10 روز کاری؛ در موارد خاص ممکن است بیشتر طول بکشد.
خیر، مدارک جعلی نه تنها قابل استعلام نیستند، بلکه استفاده از آن‌ها مجازات قانونی دارد.
بسته به نوع دانشگاه، مقطع و سامانه مورد نظر، هزینهها بین ۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان متغیر است.
بله، از طریق سامانه سجاد میتوان مدارک خارجی را ارزیابی و معادلسازی کرد.
